Eğitimin Basamaklandırılması
Çocuklarımızın farkında olursak, onların bir adım ileriye gitmesi daha kolay olacaktır. Sırf bu yüzden sayısız kurum, eğitmen, hekim gezen ailelerimiz var. Özellikle özel eğitim gerektiren bir çocuğa sahip olan aileler “ yüzde birlik bir ilerleme bile bizim için önemli” demektedirler. Evet kesinlikle yüzde birlik bir ilerlemeye paha biçilemez. Basit bir örnekle anlatırsak, okuma yazma öğretiminde çocuğun tüm harf ne kelimeleri okuyacak hale gelmesi, tüm alfabe içerisinden iki harfin birleştirilmesini öğrenmesine bağlıdır. Eğer yüzdeye vurursak belki de yüzde bir bile olmayan bir hareket tüm okuma yazmanın temelidir !
Bu yönüyle baktığımızda eğitiminin her basamadığı da aynıdır diyebiliriz. Eğer bir çocuk merdivene çıkamıyorsa, muhtemelen emeklerken kendisini elleri üzerine kaldıramamıştır. Gene ihtimallerden birisi de daha bebekken bile dönme hareketlerinde eksiklik gözlemlenmiştir. Yani çocuğun merdivene çıkabilmesi, bebeklik dönemindeki, kollarını kullanarak kendisini döndürmesine kadar geri gider. Sadece el ya da kolla ilgili midir bu beceri. Hayır. Bilişsel bir algı, farkındalık ve elbette ayaklar üzerinde dengede durma. Aynı şekilde bu üç beceri (. Bilişsel bir algı, farkındalık ve elbette ayaklar) için de geriye doğru düşünmemiz gerekiyor.
Yani bilişsel bir algı olarak, problem çözme yeteneği gelişmemiş, bu yüzden öğrendiklerini genelleyemiyor olabilir. Bu da merdivene çıkması için gerekli iç motivasyonu toplayamamasına sebep olmuş olabilir. Farkındalık ve ayaklarını kullanabilmesi için de aynı süreçler geçerlidir. Özetle bir çocuğun geleceği, geçmişi ile şekillenir.
Geçmişte farkında olmadığımız ve eksik kalan yerlerin tespitini gelişim gözlem formları ile yaptıktan sonra, sorunun ana kaynağını görebileceğiz. Ve burası müdahale kısmı için büyük bir kolaylık sağlayacaktır. Formları yorumlama kısmı ise elbette oldukça zor olacaktır. Zira bir çok aile bu formları ilk aylardan itibaren değil de ilerleyen aylarda hatta yaşlarda doldurmaktadır. Eğitimcinin çocuğun şimdiki hali ile formları birleştirip, becerilerin nerelerde nasıl şekillendiğini görmesi gerekmektedir.
Değerli okurlar, hedefi olmayan ok atmakla, bitişi olmayan bir yolda koşmak aynı şeydir. Zira nereye varacağımız belirli değildir. Burada bizim hedefimizi iyice görebilmemiz önemlidir. Hedefimiz belirlendikten sonra ise asıl sürecimiz başlayacak eğitim.
Mesela bir çocuk kaydıraktan kayamıyor. Bununla ilgili süreci değerlendirelim. (Şimdi gelişim gözlem formlarını doldurduğumuzu varsayıyorum) Muhtemelen çocuğun 5. Ve 6. Aylardaki yarı destekli oturma ile destekli oturma kısımları vaktinde gerçekleşmemiş demektir. Dolayısı ile bunlara bağlı olarak gelişen desteksiz oturma, yatar pozisyondan oturma pozisyonuna geçme becerileri de geri atılmış demektir.
Peki bundan sonra ne yapacağız. En temelden eğitime başlayacağız. Öncelikle desteksiz oturabiliyorken bile, bizler onu bir çarşafın üzerine oturtup dört yönüne yastıkları dizip, onu evin içinde çarşaf üzerinde çekeceğiz. Hem oynamış olacak hem de güven sorunu olmayacak. Adım adım yastıkları azaltacağız sadece oturduğu yerdeki minderi kacak şekilde devam edeceğiz. Daha sonra kısa kaydırağın üzerine oturtacağız ama gene çarşafla … Zira bir beceri ile sonraki beceriyi bir birine bağlarsanız, güvensizlik hissi oluşmadan beceri öğretimini yapabiliriz. Çarşafı kaydırağın üzerine koyup, anne babanın kendisini tutacağına olan güveni ve çarşaf üzerinde olmanın güveni ile onu oradan kaydıracağız. Adım adım altındaki minderi alacağız. Sadece çarşafla kaymasını sağladıktan sonra, geriye tek adımımız kalıyor. Çarşafı kaldırıp kaymasını sağlamak.
Yani hem beceriyi basamaklandırmayı görüyoruz, hem de bu basamakların öğretimini gerçekleştiriyoruz. Burada ailelerin en çok yaparken zorlandığı konu, eğitimi basamaklandırmak oluyor. Bir taksonomi düzenleyerek bir becerinin öğretimini gerçekleştirmek profesyonel bir bakış açısı gerektirmektedir.
Geçmiş aile eğitimlerinde; “bir mercimek çorbasının nasıl yapıldığını kağıda yazın. Ben o kağıdı alıp orada adım adım gittiğimde mercimek çorbasını yapabilmiş olmalıyım” dediğimde; veliler yaklaşık üç hafta mercimek çorbasını yazmaya çalıştılar. Basamakların tüm ayrıntılarını görmek ve bir sonrakine bağlamak en çok zorlandığımız konu oluyor.
Sürekli formsal ve kağıt üzerinde takip etmek zorundasınız. Bu hem hâlihazırdaki eğitimin doğru yanlış ya da eksik gidip gitmediğini gösterir, hem de bir adım sonrasını görmenizi sağlar.